Eigen ervaring

Stervensbegeleiding
Eén van de ouderen met een verstandelijke beperking waarmee ik heb mogen werken, zou gaan sterven omdat haar leverfunctie ermee op hield. Ze was 80+. Het mooie, maar ook direct het lastige in deze situatie, is dat mensen met een verstandelijke beperking zich vaak niet realiseren hoe oud ze al zijn. Mw. voelde zich nog jong en was nog niet klaar om te sterven. Ze vocht ertegen en was erg onrustig.
Regelmatig kwam ik bij haar om rustige muziek met haar te maken op basis van de ademhaling. Na een tijdje begon ze mee te spelen en verklankte zelf de onrust die ze voelde. Door met haar mee te neuriën ontspande ze uiteindelijk weer. Ze had nog graag dingen willen zeggen tegen haar moeder, voordat ze zou gaan overlijden. Deze woorden, maar ook de woorden van dank voor de begeleiding, hebben we samen opgeschreven en er een lied van gemaakt. Mw. vond het fijn om ontspanning te krijgen maar het was voor haar ook erg belangrijk de onrust die ze had, kwijt te kunnen om ook echt tot rust te kunnen komen op langere termijn. Dit heeft haar, zover als het kon, geholpen om meer ontspannen naar de dood toe te werken.

Rouw- en verlies
Bij mij op de woning zaten een man en zijn vriendin. Mw. was gevallen en zodoende geopereerd. Helaas was het resultaat, toen ze thuis kwam, dat ze niet meer voldoende wilskracht en energie had om hier bovenop te komen, ze zou gaan overlijden.
Haar vriend was hier uiteraard heel verdrietig over. Hij wilde graag op de mondharmonica voor haar spelen. Toen we bij mw. zaten, merkte ik, dat de harmonica voor mw. teveel aanwezig was. Ik zocht een manier om dit moment voor beiden prettig te maken en bracht een duimpiano mee. Dit is een instrument met de eigenschap te helpen tot ontspanning te komen. Dhr. speelde terwijl mw. luisterde. Zo konden ze samen zijn en kon hij iets voor haar betekenen, terwijl hij zijn gevoelens omtrent het overlijden ook kon uiten.
Na het overlijden heeft dhr. aan haar bed, tijdens de uitvaart en met haar foto in een album van het overlijden tot de uitvaart, voor haar gespeeld, ter verwerking van de rouw.
Nu, wanneer iemand overlijdt, speelt dhr. tijdens de uitvaart, op eigen verzoek, even op zijn mondharmonica.

Ondersteuning in sociale en emotionele (zelf)redzaamheid
Ik ben gevraagd om te helpen bij iemand die moeilijk tegen de ‘nee’ boodschap kan. Spanning kan ineens hard oplopen, wat zich uit in ongewenst en dwangmatig gedrag.
In het begin zorg ik ervoor dat mijn komst als iets positiefs ervaren wordt. Ik sluit aan bij het tempo van dhr. en verklank dat wat ik bij hem zie. Bijvoorbeeld een ritme dat hij met zijn lichaam wiegt, of een beweging van het hoofd dat heen en weeg gaat. Al gauw ontstaat een liedje met als basis een stereotype zin die dhr. veelvuldig gebruikt. Dit tot vreugde en herkenning van dhr. die dit liedje snel meezingt en herkent. Zodra ik binnenkom gaat hij dit liedje al zingen. Dit liedje blijft daarom in de vaste structuur van de sessie terugkomen en werkt als een ontspannende factor.
Door allerlei interventies, gebouwd op het liedje, maar ook op de interesses van dhr. wat betreft tempo, instrumenten, tekst e.d. breng ik veranderingen aan. Ik verander de tekst soms en geef op een gegeven moment de ‘nee’ boodschappen af in de liedjes. Ook begin ik hem te stoppen wanneer hij blijft doorgaan met spelen van bijvoorbeeld te trom. In het begin levert dit spanning op, maar dit veranderd gedurende het oefenen. Door steeds, elke sessie weer in ontspanning te eindigen, weet dhr. dat de spanning tijdelijk is en leert omgaan met de veranderingen die ik aanbreng. Hij gaat hier steeds meer ontspannen mee om en kan steeds meer stoppen en wijzigingen aan. Uiteindelijk gaat hij zelf ook meedoen in de nieuwe structuren en heeft het idee begrepen.
Nu is het tijd de instructies door te voeren naar het dagelijks leven zodat ook daar de veranderingen komen. Dhr. laat al een grotere spanningsboog zien en is beter stuurbaar in zijn dwangmatige gedrag. Door de begeleiding af te stemmen op de wijze van ontspannen tijdens te therapie, is het mogelijk om de opbouw van de spanning te verminderen.

Muziek bij dementie
Op een groep met ouderen met dementie woonde een dame met Indonesische afkomst. Deze dame loopt de gehele dag onrustig rond in de woonkamer. In de gezamenlijke woonkamer wordt muziektherapie gegeven in de vorm van het zingen van liedjes. Mw. is erg gevoelig voor de verschillende sferen die in de liedjes zitten. Wanneer er een triest liedje is, of wanneer er een liedje gespeeld wordt in de moedertaal, gaat zij heel hard huilen. Hierbij maakt zij hoge, klagende geluiden. Ze praat in haar moedertaal. De zoekt de persoon die speelt op of gaat naar mij toe en legt mijn handen op haar schouders. We wiegen op de muziek terwijl zij haar verdriet uit.
Hierna zijn we even stil. Ze kijkt me aan en krijgt een ontspannen glimlach op haar gezicht. Ik nodig haar uit om erbij te komen zitten. Mw. loopt normaal gesproken rond en heeft niet het vermogen om langer dan vijf minuten op een plek te blijven zitten. Nu gaat ze zitten en geniet van de muziek. Wanneer er erg vrolijke muziek is lacht ze en begint ze met me te dansen. Bij rustigere muziek lacht ze en praat hardop. Ook luistert ze tussendoor rustig naar de muziek. Muziek helpt bij deze dame niet alleen bij het rustig worden en stil zitten. De onsamenhangende omgeving om zich heen even te vergeten. Ze kan ook haar emoties uiten en is hier door de muziek erg in te beïnvloeden. Ze kan bij haar eigen emoties en gevoelens komen en genieten van het moment. Deze vorm van ontspanning werkt voor mw. goed.